Frederik de Grote:  zijn buitenlandse politiek

 

Frederik Willem I – Frederik II

Frederik II en de cultuur/

de ontmoeting met J. S. Bach

    

     Frederik II en zijn

     buitenlandse politiek

 

Frederik II en zijn

binnenlandse politiek

 

Frederik viel in 1740 Silezië binnen, waarop hij na de dood van de laatste Habsburger Karel VI aanspraak maakte. Silezië was het welvarendste deel van Oostenrijk: er was veel handel, de grond was vruchtbaar en het was rijk aan mineralen. De Eerste Silezische Oorlog (1740-1742) eindigde met een Pruisische overwinning: Karel`s dochter Maria Theresia moest de annexatie van Silezië erkennen. Ook in de Tweede Silezische Oorlog (1744-1745) hield Pruisen stand tegen Oostenrijk.

Frederik bezette heel Saksen inclusief Leipzig en vestigde zichzelf in Dresden dat zwaar was beschadigd door het Pruisische bombardement (zie Frederik II en de cultuur). Kerstdag 1745 werd de vrede getekend en werd de belegering van Leipzig opgeheven (zie ook biografie J. S. Bach over cantate Gloria in Excelsis Deo BWV 191 ter ere hier van).

 

In de Derde Silezische Oorlog, ook wel de Zevenjarige Oorlog geheten (1756-1763) (1) waarin Pruisen in Europa tegenover  Rusland, Oostenrijk, het Duitse Rijk(Heilige Roomse Rijk) en Frankrijk stond, dreigde er een totale nederlaag voor Ferdinand. Hij kreeg wel wat (financiële) steun vanuit Engeland, maar verder weigerde Engeland hem daadwerkelijk te komen helpen tegen Rusland. Voor uitgebreidere details over Frederik`s buitenlandse politiek wordt verwezen naar het boek van Gaines.

 

Terwijl Ferdinand in Europa erg zijn best deed tegen Frankrijk, kon Engeland ongestoord de Franse kolonies in Amerika innemen. Engeland won de heerschappij op zee en in de kolonies, ook in India, en Frankrijk moest in 1762 –compleet uitgeput hierdoor- in Europa vrede zoeken.

Op het laatste nippertje werd Frederik door deze Franse ‘overgave’ gered, maar vooral door het overlijden van de hem zeer vijandig gezinde tsarina Elisabeth I van Rusland in 1762.

Peter III, die haar opvolgde, was een groot bewonderaar van Frederik II en sloot meteen vrede met hem. Nadat hij was vermoord, sloot Catharina II van Rusland eveneens een pact met Frederik (2).

Pruisen was door de oorlog uitgeput en een half miljoen soldaten en burgers, ongeveer 10 % van de bevolking, had het leven verloren.

 

Frederik annexeerde met Oostenrijk en Rusland in de Eerste Poolse Deling (1772) grote delen van het verzwakte Polen. Daardoor verkreeg hij West-Pruisen, het Netzedistrict en Ermland, zodat Brandenburg en Pruisen een aaneengesloten geheel gingen vormen. Aangezien het gehele oude Pruisen nu in bezit was, kon hij vanaf nu de titel "koning van Pruisen" voeren.

 

Daarnaast steunde hij zijn nicht Wilhelmina van Pruisen, gehuwd met stadhouder Willem V van de Republiek.  In 1782 liet hij weten dat hij niet de kleinste schending van Willem`s voorrechten zou dulden, maar desondanks verloor deze in 1783 verder terrein en moest in 1795 naar Engeland vluchten.

 

In 1785 sloot hij met de VS van Amerika een Pruisisch- Amerikaans vriendschaps- en handelsverdrag. Er wordt veel gediscussieerd over hoe het kon dat een in wezen absolutistisch regime zo`n verdrag kon sluiten met een republiekeins -liberale staat, maar duidelijk is in ieder geval:

-          de VS hadden na de afscheiding in 1776 andere steunpilaren en handelspartners dan Groot-Brittannië nodig en

-          Pruisen had voor zijn ‘mercantilistische politiek- producten’ ( zie Binnenlandse politiek- B) afzetmarkten nodig

 

 

tn_midden-europa zevenjarige oorlog     

 

Midden- Europa ten tijde van de Zevenjarige Oorlog:

Frankrijk- Duitse Rijk- Oostenrijk- Rusland tegen  Pruisen – Engeland – de VS

tn_slagveld rossbachtn_slagveld rossbach

Heilige roomse rijk

Het Heilige Roomse Rijk na 1648

 

Links: In de slag bij Kunersdorf (12-8-1759) stierven 19 000 man van het Pruisische leger en 10 000 capituleerden

 

Slagorde van de Slag bij Rossbach

(5-11-1757); Pruisen won ondanks enorme overmacht der tegenstanders

 

tn_slag kunersdorf

 

 

     

 berlijn 1760

zevenjarige oorlog kolonies

 zevenjarige oorlog kolonies     

zevenjarige oorlog kolonies

  catharina de grote  

Berlijn: in de Zevenjarige Oorlog twee maal bezet door de vijand

  De Zevenjarige Oorlog in de koloniën :                      de Oostkust van Amerika  en  India

Catharina de Grote

van Rusland

 

    verdeling polen

      poniatowski

john adams

     washington

  benjamin franklin

     1ste Poolse deling  1772;

     na de 3de deling was Polen

     verdwenen

Stanislaus II August Poniatowski : Koning van Polen/ grootvorst Litouwen: 1764-1795

John Adams ondertekent 5-8-1785

het verdrag

George Washington, generaal en eerste president van de VS met zijn familie en de degen die hij van Frederik II kreeg

Benjamin Franklin : deelnemer aan de onderhandelingen met Pruisen

 

De ontwikkeling van Pruisen: de 16de tot de 19de eeuw:

 

    Pruisen aan de Duitse orde

    brandenburg 1614

    brandenburg 1740

   Pruisen komt in 1525 bij de Duitse Orde

 

 

                  Brandenburg – Pruisen tot 1614

                        Pruisen tot 1740

  brandenburg 1772

       brandenburg 1796

       Pruisen 1886

                 Pruisen tot 1772

                              Pruisen tot 1795

                      Pruisen tot 1886

 

 

 

 

Noten:

(1): De Zevenjarige Oorlog duurde van 1756 – 1763 en kan gezien worden als het vervolg van de Oostenrijkse Successieoorlog. Het was een oorlog tussen enerzijds Pruisen, Groot-Brittannië en Hannover - ook wel de geallieerden - en het Russische Rijk, Oostenrijk, Zweden, Saksen en Frankrijk anderzijds (zie verder Wikipedia)

(2): zie voor meer info mijn artikel over Catharina de Grote http://www.charlottehansson.nl/Catharina%20de%20Grote%20aan%20de%20macht.htm

 

 

                                                   Terug naar de            homepage