Frederik de Grote: zijn buitenlandse politiek
Frederik viel in 1740 Silezië binnen, waarop hij na de dood van de laatste Habsburger Karel VI aanspraak maakte. Silezië was het
welvarendste deel van Oostenrijk: er was veel handel, de grond was
vruchtbaar en het was rijk aan mineralen. De Eerste Silezische
Oorlog (1740-1742) eindigde met een Pruisische overwinning: Karel`s dochter Maria Theresia moest de annexatie van
Silezië erkennen. Ook in de Tweede Silezische
Oorlog (1744-1745) hield Pruisen stand tegen Oostenrijk.
Frederik bezette heel Saksen inclusief Leipzig en
vestigde zichzelf in Dresden dat zwaar was beschadigd door het Pruisische
bombardement (zie Frederik II en de cultuur). Kerstdag 1745 werd de vrede
getekend en werd de belegering van Leipzig opgeheven (zie ook biografie J. S. Bach over cantate Gloria in Excelsis Deo BWV 191 ter ere hier van).
In de Derde Silezische Oorlog,
ook wel de Zevenjarige Oorlog geheten (1756-1763) (1) waarin Pruisen in Europa tegenover Rusland, Oostenrijk, het Duitse
Rijk(Heilige Roomse Rijk) en Frankrijk stond, dreigde er een totale
nederlaag voor Ferdinand. Hij kreeg wel wat (financiële) steun vanuit
Engeland, maar verder weigerde Engeland hem daadwerkelijk te komen helpen
tegen Rusland. Voor uitgebreidere details over Frederik`s
buitenlandse politiek wordt verwezen naar het boek van Gaines.
Terwijl Ferdinand in Europa erg zijn best deed tegen
Frankrijk, kon Engeland ongestoord de Franse kolonies in Amerika innemen.
Engeland won de heerschappij op zee en in de kolonies, ook in India, en
Frankrijk moest in 1762 –compleet uitgeput hierdoor- in Europa vrede
zoeken.
Op het laatste nippertje werd Frederik door deze Franse ‘overgave’
gered, maar vooral door het overlijden van de hem zeer vijandig gezinde
tsarina Elisabeth I van Rusland in 1762.
Peter III, die haar opvolgde, was een groot bewonderaar
van Frederik II en sloot meteen vrede met hem. Nadat hij was vermoord, sloot
Catharina II van Rusland eveneens een pact met Frederik (2).
Pruisen was door de oorlog uitgeput en een half miljoen
soldaten en burgers, ongeveer 10 % van de bevolking, had het leven
verloren.
Frederik annexeerde met Oostenrijk en Rusland in de
Eerste Poolse Deling (1772) grote delen van het verzwakte Polen. Daardoor verkreeg hij
West-Pruisen, het Netzedistrict en Ermland, zodat Brandenburg en Pruisen een
aaneengesloten geheel gingen vormen. Aangezien het gehele oude Pruisen nu
in bezit was, kon hij vanaf nu de titel "koning van
Pruisen" voeren.
Daarnaast steunde hij zijn nicht Wilhelmina van Pruisen,
gehuwd met stadhouder Willem V van de Republiek.
In 1782 liet hij weten dat hij
niet de kleinste schending van Willem`s
voorrechten zou dulden, maar desondanks verloor deze in 1783 verder terrein
en moest in 1795 naar Engeland vluchten.
In 1785 sloot hij met de VS van Amerika een Pruisisch-
Amerikaans vriendschaps- en handelsverdrag. Er wordt veel gediscussieerd
over hoe het kon dat een in wezen absolutistisch regime zo`n verdrag kon
sluiten met een republiekeins -liberale staat,
maar duidelijk is in ieder geval:
-
de VS hadden na de afscheiding in 1776 andere
steunpilaren en handelspartners dan Groot-Brittannië nodig en
-
Pruisen had voor zijn ‘mercantilistische politiek-
producten’ ( zie Binnenlandse politiek- B) afzetmarkten nodig
Midden- Europa ten
tijde van de Zevenjarige Oorlog:
Frankrijk- Duitse Rijk-
Oostenrijk- Rusland tegen Pruisen
– Engeland – de VS
|
|
Het Heilige Roomse Rijk
na 1648
Links: In de slag bij Kunersdorf (12-8-1759) stierven 19 000 man van het Pruisische
leger en 10 000 capituleerden
|
Slagorde van de Slag bij
Rossbach
(5-11-1757); Pruisen won
ondanks enorme overmacht der tegenstanders
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Berlijn: in de
Zevenjarige Oorlog twee maal bezet door de vijand
|
De Zevenjarige Oorlog in de koloniën
: de Oostkust
van Amerika en India
|
Catharina de Grote
van Rusland
|
|
|
|
|
|
1ste Poolse deling 1772;
na de 3de deling was
Polen
verdwenen
|
Stanislaus II August Poniatowski : Koning van Polen/ grootvorst Litouwen:
1764-1795
|
John Adams ondertekent
5-8-1785
het verdrag
|
George Washington,
generaal en eerste president van de VS met zijn familie en de degen die
hij van Frederik II kreeg
|
Benjamin Franklin :
deelnemer aan de onderhandelingen met Pruisen
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De ontwikkeling van Pruisen: de 16de tot
de 19de eeuw:
|
|
|
Pruisen komt in 1525 bij de Duitse
Orde
|
Brandenburg – Pruisen
tot 1614
|
Pruisen tot 1740
|
|
|
|
Pruisen tot 1772
|
Pruisen tot
1795
|
Pruisen tot 1886
|
|